Các diện tích Chè Shan tuyết cổ thụ trên địa bàn thành phố Hà Giang được người dân trồng phân tán và sinh trưởng tự nhiên ở các rừng già của xã Phương Độ và Phương Thiện. Đa số các diện tích Chè Shan tuyết cổ thụ được trồng trên các triền núi có độ cao trên 1.200 m so với mực nước biển.

          Chè San tuyết cổ thụ ở thành phố Hà Giang mặc dù chưa được cấp chứng nhận Chỉ dẫn địa lý, nhưng thời gian qua, cấp uỷ, chính quyền thành phố Hà Giang cũng đã quan tâm đến công tác bảo vệ, khai thác và phát huy tối đa các giá trị của nó, trong phát triển kinh tế hàng hoá của người dân ở các vùng có cây Chè San tuyết cổ thụ. Những vùng Chè San tuyết cổ thụ ở xã Phương Độ và Phương Thiện, của thành phố Hà Giang không chỉ có giá trị kinh tế, mà đó còn là tiềm năng để phát triển du lịch sinh thái tại những khu vực này.

                                                           Những cây Chè Shan tuyết cổ thụ ở thôn Nà Thác, xã Phương Độ, thành phố Hà Giang

         Các “già làng, trưởng bản” ở thôn Nà Thác, xã Phương Độ cho biết, những cây Chè Shan tuyết cổ thụ có độ tuổi hàng trăm năm ở các thôn vùng cao được bà con người Dao coi như là những “báu vật” của người dân bao đời nay. Từ đó, họ luôn giữ gìn, trong nom nó để khai thác và phát huy tối đa giá trị của những diện tích chè cổ thụ cho đời sống của đồng bào từ thế hệ này, qua thế hệ khác.

         Sản phẩm Chè Shan tuyết cổ thụ của các thôn vùng cao xã Phương Độ và Phương Thiện có những đặc trưng riêng so với các vùng Chè Shan tuyết cổ thụ khác của tỉnh Hà Giang. Nước chè có màu vàng nhạt, đậm hương; có tác dụng chữa bệnh, kháng sinh tốt, vitamin trong những búp chè cổ thụ rất tốt cho sức khỏe, chống nhiều bệnh tật như tim mạch, tiểu đường, cao huyết áp, chống lão hóa, sảng khoái tinh thần... Vì vậy, mấy năm trở lại đây, người dân ở các thôn vùng cao xã Phương Độ và Phương Thiện cũng đã xác định sản phẩm Chè Shan tuyết cổ thụ là cây mũi nhọn, có thể giúp bà con giảm nghèo bền vững, tạo việc làm cho người lao động, tăng thu nhập cho người dân.

         Tuy nhiên, hiện nay nhân dân ở các thôn vùng cao xã Phương Độ và Phương Thiện đang thu hoạch, chế biến Chè Shan tuyết cổ thụ phần lớn theo hình thức thủ công, mà chưa phát huy được giá trị vốn có của nó. Để phát huy và nâng tầm chất lượng, giá trị sản phẩm Chè Shan tuyết cổ thụ ở các thôn vùng cao xã Phương Độ và Phương Thiện có lẽ cần đến sự giúp đỡ của các cơ quan chuyên môn, các nhà khoa học; để các sản phẩm Chè tươi khi được thu hái về được chế biến, đảm bảo chất lượng chè tương xứng với giá trị của nó. Đồng thời, xây dựng một chuỗi các hoạt động từ bảo vệ, khoanh nuôi, chăm sóc để có được sản lượng chè cao; kết hợp với xây dựng các mô hình du lịch sinh thái tại những rừng chè, để phục vụ cho việc tham quan, khám phá, tìm hiểu các giá trị của du khách về cây Chè Shan tuyết cổ thụ ở thành phố Hà Giang.

         Nghị quyết 14, ngày 12 tháng 4 năm 2021 của  Ban chấp hành Đảng bộ thành phố Hà Giang cũng đã đề cập đến qui hoạch, bảo tồn, khai thác giá trị chè Shan tuyết cổ thụ gắn với phát triển du lịch giai đoạn 2021-2025. Trong đó nhấn mạnh: tâp trung qui hoạch, bảo tồn, khai thác giá trị chè Shan tuyết cổ thụ theo hướng sản xuất hàng hóa, liên kết để chế biến tiêu thụ sản phẩm găn với phát triển du lịch sinh thái trải nghiệm, trên cơ sở khai thác lợi thế về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và thị trường; gắn bảo tồn, phát triển cây chè cổ thụ với quản lý, bảo vệ rừng, phát huy sản phẩm truyền thống; quảng bá và phát triển du lịch; bảo vệ tài nguyên môi trường; tăng cường quản lý nhà nước, ứng dụng khoa học – công nghệ, nâng cao năng suất, chất lượng và chế biến, tiêu thụ sản phẩm, khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư, liên kết sản xuất, chế biến xây dựng nhãn hiệu sản phẩm; vận động huy động xã hội hóa  làm đường giao thông bê tông lên các nương chè để phát triển du lịch sinh thái.

         Mục tiêu là qui hoạch, bảo tồn, khai thác giá trị chè Shan tuyết gắn với phát triển du lịch, theo hướng bền vững từ khâu chăm sóc, thu hái, chế biến; tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về tư duy sản xuất hàng hóa, gắn với du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm, từ đó nâng cao giá trị, tạo thu nhập cho người sản xuất. Ứng dụng khoa học – công nghệ, tạo chuỗi giá trị có thương hiệu; nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống nhân dân, góp phần phát triển kinh tế, xã hội của thành phố.

         Để Nghị quyết đi vào cuộc sống, ngày 11 tháng 6 năm 2021, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Giang đã xây dựng kế hoạch số 206, để thực hiện nghị quyết, chủ yếu tập trung thực hiện ở các thôn Nà Thác, Khuổi My và Lùng Vài của xã Phương Độ. Chỉ tiêu là qui hoạch, bảo tồn, khai thác ổn định 315 ha chè Shan tuyết cổ thụ gắn với phát triển du lịch sinh thái tại 2 xã Phương Độ và Phương Thiện. Dự kiến sử dụng trên 5 tỷ đồng; trong đó nhà nước đầu tư trên 2,8 tỷ đồng từ nguồn kinh phí sự nghiệp hằng năm; lồng ghép nguồn vốn các chương trình, mục tiêu liên quan đến sản xuất, chế biến tiêu thụ sản phẩm để đầu tư bổ sung hỗ trợ cho trồng, bảo tồn cây chè Shan tuyết di sản. Nhân dân đóng góp trên 2,3 tỷ đồng từ nguồn nhân lực, công tác đào tạo nghề cho lao động. Kế hoạch cũng đã xây dựng lộ trình thực hiện hằng năm và phân công nhiệm vụ cụ thể cho các cơ quan chức năng, các địa phương, để triển khai thực hiện nghị quyết thực sự hiệu quả trong từng năm.

         Chè Shan tuyết cổ thụ là cây trồng bản địa của đồng bào ở các thôn vùng cao xã Phương Độ và Phương Thiện. Do vậy, việc đẩy mạnh thâm canh để nâng cao năng suất, sản lượng, cải tạo các diện tích chè già, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, cải tiến công nghệ chế biến để nâng cao chất lượng, đa dạng hoá sản phẩm chè; để từ đó khai thác tối đa tiềm năng, giá trị cây chè và các sản phẩm chè để tiếp tục nâng tầm sản phẩm Chè Shan tuyết cổ thụ của thành phố Hà Giang với người tiêu dùng và thị trường nội địa, hướng vươn tới các thị trường lớn trong khu vực./.